województwo wileńskie

Województwo wileńskie II Rzeczypospolitej istniało w latach 1926–1939 ze stolicą w Wilnie. Od zachodu graniczyło z terytorium Litwy, od północy z Łotwa i od wschodu z ZSRR. Od południa graniczyło z województwem nowogródzkim i w niewielkim fragmencie poludniowo-zachodnim z województwem białostockim. Województwo wileńskie miało 14 miast, 103 gminy wiejskie i dzieliło się na 8 powiatów: brasławski, dziśnieński, mołodeczański, oszmiański, postawski, święciański, wilejski, wileńsko-trocki. W 1939 r. województwo podzielono między ZSRR a Republikę Litewską.

Województwo wilenskie - powiaty i większe miasta i miasteczka

Historia województwa wileńskiego

12 października 1920 roku zostało ogłoszone przez Polaków powstanie tzw. Litwy Środkowej ze stolicą w Wilnie w celu oderwania od Litwy terenów przekazanych jej 27 sierpnia 1920 roku przez bolszewików. 18 kwietnia 1922 roku Litwa Środkowa została przyłączona do Polski jako Ziemia Wileńska.

Ziemia Wileńska składała się z miasta Wilna oraz powiatów wileńskiego, oszmiańskiego, święciańskiego, trockiego i brasławskiego. Równocześnie do Ziemi Wileńskiej przyłączono powiaty dziśnieński, duniłowiczowski i wilejski z sąsiedniego województwo nowogródzkiego. Pomiędzy 1923 a 1924 rokiem powiaty wileński i trocki zostały połączone w powiat wileńsko-trocki. 1 stycznia 1926 roku powiat duniłowicki przekształcono w powiat postawski. Ziemia Wileńska była ostatnim obszarem II RP który otrzymał status województwa. Doszło do tego dopiero 20 stycznia 1926 roku, kiedy przekształcono ją w województwo wileńskie.

Ludność

Ziemia wileńska charakteryzowała się niskim rozwojem ekonomicznym, małą gęstością zaludnienia, dużym stopniem zniszczeń powojennych, nieurodzajnymi glebami i słabo rozwiniętą siecią komunikacyjna. Bardzo słabo był również rozwinięty przemysł koncentrujący się wokół głównego bogactwa, jakim było drewno. Były to ziemie zniszczone długim okresem zaboru rosyjskiego, I wojna światowa oraz wojna polsko-bolszewicka w 1920 r.

W 1921 r. województwo wileńskie liczyło l 005 565 osób, co dawało gęstość zaludnienia wynoszącą 34,5 mieszkańców na l km2. Zamieszkane było w większości przez Polaków (59,7%) i Białorusinów (22,7%) z niewielką domieszką Żydów, Litwinów, Rosjan i Karaimów. Co do stosunków wyznaniowych 62,5% było wyznania rzymskokatolickiego, 25,4% prawosławnego, 8,7% mojżeszowego, 3,4% przypada na inne wyznania.

Większość ziemi znajdowała się w rękach Polaków, choć trudno tu jednoznacznie stwierdzić czy byli to w przewadze Polacy etniczni, czy też Litwini związani z polską kulturą. Zasadnicza bowiem część właścicieli ziemskich na Wileńszyźnie wywodziła swoje korzenie z kniaziów bądź szlachty litewskiej i litewsko-ruskiej. Należeli do nich Czetwertyńscy, Druccy, Giedroyciowie, Ogińscy, Puzynowie, Sanguszkowie, Świrscy, Mirscy, Radziwiłłowie, Sapiehowie, Sołtanowie, Tyszkiewiczowie, Domeykowie, Jundziłłowie, Mineykowie, Montwiłlowie, Olechnowiczowie czy Tołłoczkowie. Do rodzin pochodzenia niemieckiego zaliczali się natomiast: Broel-Platerowie, Plater-Zyberkowie, Manteufflowie, Puttkamerowie, Romerowie czy Tyzenhauzowie. Korzenie włoskie posiadał ród Scipio del Campo, Munauzzich, Badenich, a tatarskie Oleszkiewiczów, Kryczyńskich, Półtorzyckich, Jakubowskich.

Wiadomości: