Po raz pierwszy jednostkę administracyjną o nazwie „województwo nowogródzkie" utworzono na terenach Wielkiego księstwa Litewskiego w 1501 r. Od nowego podziału administracyjnego w 1566 składało się z trzech powiatów: wołkowyskiego, słonimskiego i nowogródzkiego. W trakcie trzeciego rozbioru zostało wchłonięte przez Rosję i ulegało ciągłym przemianom administracyjnym. W 1843 dokonano ostatecznego podziału między gubernie: wileńską, grodzieńską i mińską. Podział ten dotrwał do 1919, kiedy to tereny Kresów Wschodnich zostały odzyskane przez II Rzeczpospolitą.
Podział administracyjny województwa nowogródzkiego II Rzeczypospolitej
4 lutego 1921 sejm uchwalił ustawę o unormowaniu stanu prawno-politycznego na ziemiach przyłączonych do Rzeczypospolitej przez Traktat Ryski. Ustawa ta powoływała do życia nowe jednostki administracyjne na Ziemiach Wschodnich — województwa: nowogródzkie, poleskie i wołyńskie. Utworzone w ten sposób województwo nowogródzkie składało się z 11 powiatów. Jednak już w lipcu 1922 cztery północne powiaty: brasławski, duniłowicki (późniejszy postawski), dziśnieński i wileński, zostały przyłączone do nowo tworzonego województwa wileńskiego. Później granice województwa ulegały już niewielkim zmianom, najważniejszą z nich było wydzielenie w 1929 z powiatu lidzkiego nowego powiatu szczuczyńskiego.
Według ostatniego przed II wojną podziału administracyjnego z l kwietnia 1932, województwo nowogródzkie dzieliło się na osiem powiatów: nowogródzki, lidzki, szczuczyński, słonimski, baranowicki, nieświeski, stołpecki, wołożyński i zajmowało obszar 22 966,2 km2 (co stanowiło ok. 6% ogólnej powierzchni II Rzeczpospolitej). Posiadało 87 gmin wiejskich. Na długości 170 km graniczyło od wschodu z ZSRR, od zachodu z województwem białostockim, od północy z wileńskim, a od południa z poleskim.
Miejscowości i ludność
Województwo nowogródzkie było jedynym w II Rzeczypospolitej, które nie posiadało żadnego miasta wydzielonego z powiatu, co świadczy o braku na tym terenie znaczniejszych ośrodków miejskich. Bardzo słabe zurbanizowanie tego województwa potwierdza istnienie tylko 10 miast niewydzielonych. Z większych miast należy wymienić: Lidę, Słonim, Nowogródek, Nieśwież, Kleck, Baranowicze, Lachowicze, Stolpce, Wołożyn.
Miasteczek było w województwie nowogródzkim siedemdziesiąt jeden. W skład gmin wiejskich województwa nowogródzkiego, oprócz miasteczek, wchodziły również: wsie, okolice szlacheckie, zaścianki, folwarki, kolonie, osady, osady fabryczne i młyńskie, leśniczówki, plebanie, stacje i przystanki kolejowe.
Województwo nowogródzkie należało do najmniej zaludnionych w Polsce, chociaż pod względem obszaru zajmowało 10 miejsce. Według danych drugiego spisu, mającego miejsce w 1931, województwo zamieszkiwało l 056 780 osób, czyli 3,3% ogółu ludności II Rzeczypospolitej.
Zabytkowe cmentarze na Kresach Wschodnich Drugiej Rzeczypospolitej: województwo nowogródzkie
Wydawnictwo DIG, Warszawa 2008
Wiadomości:
Помогите пожалуйста я ищу информацию о своем продедушке знаю что русак николай николаевич и знаю что ветеран вов прошол войну и все... > > >
ищу родственников по линии отца Дударенок Петр Иванович... > > >
Cześć
Szukam informacji o krewnych z Subbotnik i Kudeysh.
Może jest coś w skanach ksiąg parafialnych?
Czy mógłbyś je wysłać?
Famalia - Kaczyński.... > > >
Добрый день ищу сведения по фамилии Радзюк. ... > > >
К. ШастоускI - ВялIкае дзякуй.... > > >
В списке населенных пунктов, которые относились к клецкому костёлу есть осада Калюга. К сожалению, локализовать его не удалось, на картах не указана. В межвоенный период находилась в Несвижском повете Новогрудского воеводства.... > > >
Помогите установить где находился Застенок Калюги в Ляховичской волости или Клецкой?? У нас есть следующие сведения о моем прадеде Рытвинском Павле Михайловиче.
Михаил Петрович Рытвинский (крещен 24.08.1817 в Ляховичском костеле)Жена:Эмилия~1820
Павел Михайлович Рытвинский Жена:Теофила из Змиевских Сыновья: Стефан(Степан) род. 24.12.1886 в застенке Калюги, крещен 02.01.1887 в Клецком РК костеле Ммхаил: род. 28.03.1891 в застенке Калюги, крещен 29.04.1891 в Клецком РК костеле.
Нам прислали копию метрическую о крещении Михаила, брата моего деда в 1981 г. Мой дед - Рытвинский Стефан ( Степан) - хотелось бы найти его метрическую запись из Клецкого костела. Указано ли там , что они поляки? Родословная доходит по линии Jan Rytwiański z Rytwian h. Jastrzębiec до ... > > >
Здравствуйте, Сергей. Моя фамилия Чаплиц зовут Марина Выходите на связь, может сможем вместе,что-то узнать. У меня кое-что есть, но не много.меня легко найти в vk. Спасибо
... > > >
Dzień dobry,
Poszukuję informacji, czy w tym folwarku lub we wsi Połowkowicze mieszkała rodzina Czerniawskich, np. Zofia i Stanisław Czerniawscy z dziećmi?
Pozdrawiam,
Krystyna Pieńkowska... > > >
Здравствуйте. Я Кабушко Валентина Саввична. Мой отец Кабушко Савва Александрович. Мой дед Кабушко Александр. Хотела узнать о подвиге деда подробнее. Слышала, что в начале войны, в селе Малаховцы его выдал предатель и деда немцы забили живого шамполами. Бабушка, Кабушко Михалина, и трое детей всю войну прожили в партизанах. Хотелось бы подробнее узнать о своем деде Кабушко Александре и родственниках. Связь потеряла.
С уважением, Валентина Саввична.... > > >
