województwo nowogródzkie

Przynależność administracyjna

Po raz pierwszy jednostkę administracyjną o nazwie „województwo nowogródzkie" utworzono na terenach Wielkiego księstwa Litewskiego w 1501 r. Od nowego podziału administracyjnego w 1566 składało się z trzech powiatów: wołkowyskiego, słonimskiego i nowogródzkiego. W trakcie trzeciego rozbioru zostało wchłonięte przez Rosję i ulegało ciągłym przemianom administracyjnym. W 1843 dokonano ostatecznego podziału między gubernie: wileńską, grodzieńską i mińską. Podział ten dotrwał do 1919, kiedy to tereny Kresów Wschodnich zostały odzyskane przez II Rzeczpospolitą.

Podział administracyjny województwa nowogródzkiego II Rzeczypospolitej

Herb województwa nowogródzkiego 4 lutego 1921 sejm uchwalił ustawę o unormowaniu stanu prawno-politycznego na ziemiach przyłączonych do Rzeczypospolitej przez Traktat Ryski. Ustawa ta powoływała do życia nowe jednostki administracyjne na Ziemiach Wschodnich — województwa: nowogródzkie, poleskie i wołyńskie. Utworzone w ten sposób województwo nowogródzkie składało się z 11 powiatów. Jednak już w lipcu 1922 cztery północne powiaty: brasławski, duniłowicki (późniejszy postawski), dziśnieński i wileński, zostały przyłączone do nowo tworzonego województwa wileńskiego. Później granice województwa ulegały już niewielkim zmianom, najważniejszą z nich było wydzielenie w 1929 z powiatu lidzkiego nowego powiatu szczuczyńskiego.

Mapa województwa nowogródzkiego

Województwo nowogródzkie - powiaty i większe miasta i miasteczka

Według ostatniego przed II wojną podziału administracyjnego z l kwietnia 1932, województwo nowogródzkie dzieliło się na osiem powiatów: nowogródzki, lidzki, szczuczyński, słonimski, baranowicki, nieświeski, stołpecki, wołożyński i zajmowało obszar 22 966,2 km2 (co stanowiło ok. 6% ogólnej powierzchni II Rzeczpospolitej). Posiadało 87 gmin wiejskich. Na długości 170 km graniczyło od wschodu z ZSRR, od zachodu z województwem białostockim, od północy z wileńskim, a od południa z poleskim.

Miejscowości i ludność

Województwo nowogródzkie było jedynym w II Rzeczypospolitej, które nie posiadało żadnego miasta wydzielonego z powiatu, co świadczy o braku na tym terenie znaczniejszych ośrodków miejskich. Bardzo słabe zurbanizowanie tego województwa potwierdza istnienie tylko 10 miast niewydzielonych. Z większych miast należy wymienić: Lidę, Słonim, Nowogródek, Nieśwież, Kleck, Baranowicze, Lachowicze, Stolpce, Wołożyn.

Miasteczek było w województwie nowogródzkim siedemdziesiąt jeden. W skład gmin wiejskich województwa nowogródzkiego, oprócz miasteczek, wchodziły również: wsie, okolice szlacheckie, zaścianki, folwarki, kolonie, osady, osady fabryczne i młyńskie, leśniczówki, plebanie, stacje i przystanki kolejowe.

Województwo nowogródzkie należało do najmniej zaludnionych w Polsce, chociaż pod względem obszaru zajmowało 10 miejsce. Według danych drugiego spisu, mającego miejsce w 1931, województwo zamieszkiwało l 056 780 osób, czyli 3,3% ogółu ludności II Rzeczypospolitej.

Według:
Zabytkowe cmentarze na Kresach Wschodnich Drugiej Rzeczypospolitej: województwo nowogródzkie
Wydawnictwo DIG, Warszawa 2008

Wiadomości:

Szukam Aktu urodzenia, ślubu i zgonu Michała Harasimowicza ur 1857 roku mieszkał w Brzozówce ,przed śmiercią w Brzozówce ... > > >
Интересуют метрические книги с 1890 по 1920г... > > >
Witam
Jestem wnukiem Piotra Pierko i Luby Pierko, wysiedleńców z tetenów obecnej Białorusi, wsi Kuźmicze rejon Zdzięciolski. Po wojnie mieszkali we wsi Krępsko k/Czułchowa. Chętnie wymienię się informacjami o naszych przodkach.... > > >
NIAB Grodno
fundusze. F. 1837, Nowogródek, rejon nowogródzki, obwód miński (od 1921 - powiat nowogródzki, województwo nowogródzkie). 6 jednostek godz. 1848-1857,1879-1889,1902-1909,1915-1918,1920,1928-1935 Księgi urodzeń, spisy parafian. F. 1845, katedra nowogródzka, Nowogródek, rejon nowogródzki, obwód miński (od 1921 - powiat nowogródzki, województwo nowogródzkie). 7 jednostek godz. 1915,1918-1935 Księgi urodzeń, małżeństw i zgonów. https://fk.archives.gov.by/fond/112039/ https://fk.archives.gov.by/fond/112046/ https://niab-grodno.by/ ... > > >
Здравствуйте! Мне интересна история моих предков и родных мест, надеюсь, что у вас есть нужная мне информация. ... > > >
Witam serdecznie. poszukuje akt metrykalnych mojej mamy i jej rodziny.mama urodziła sie w 1923 w Nowogrodku. ... > > >
Jestem wnuczką Józefa Szalkiewicz, który urodził się w Leszukach w 1899. Czy ktoś zna losy jego rodziców Wiktorii z domu Pietraszkiewicz i Józefa Szalkiewicz... > > >
Przesyłam do wiadomości Dominikowski Stefan: Jakiś Dominikowski był Naczelnikiem Straży Pożarnej w Klecku w 1927r Więcej napisz na zbiwol@o2.pl... > > >
Дзеньдобры! Выбачайце, але толькі прачытаў Ваш допіс...
... > > >
Добрый день. Интересует Информация о имении и деревне Зеняпиши. Когда первое упаминание, история рода и т.д.... > > >