Po raz pierwszy jednostkę administracyjną o nazwie „województwo nowogródzkie" utworzono na terenach Wielkiego księstwa Litewskiego w 1501 r. Od nowego podziału administracyjnego w 1566 składało się z trzech powiatów: wołkowyskiego, słonimskiego i nowogródzkiego. W trakcie trzeciego rozbioru zostało wchłonięte przez Rosję i ulegało ciągłym przemianom administracyjnym. W 1843 dokonano ostatecznego podziału między gubernie: wileńską, grodzieńską i mińską. Podział ten dotrwał do 1919, kiedy to tereny Kresów Wschodnich zostały odzyskane przez II Rzeczpospolitą.
Podział administracyjny województwa nowogródzkiego II Rzeczypospolitej
4 lutego 1921 sejm uchwalił ustawę o unormowaniu stanu prawno-politycznego na ziemiach przyłączonych do Rzeczypospolitej przez Traktat Ryski. Ustawa ta powoływała do życia nowe jednostki administracyjne na Ziemiach Wschodnich — województwa: nowogródzkie, poleskie i wołyńskie. Utworzone w ten sposób województwo nowogródzkie składało się z 11 powiatów. Jednak już w lipcu 1922 cztery północne powiaty: brasławski, duniłowicki (późniejszy postawski), dziśnieński i wileński, zostały przyłączone do nowo tworzonego województwa wileńskiego. Później granice województwa ulegały już niewielkim zmianom, najważniejszą z nich było wydzielenie w 1929 z powiatu lidzkiego nowego powiatu szczuczyńskiego.
Według ostatniego przed II wojną podziału administracyjnego z l kwietnia 1932, województwo nowogródzkie dzieliło się na osiem powiatów: nowogródzki, lidzki, szczuczyński, słonimski, baranowicki, nieświeski, stołpecki, wołożyński i zajmowało obszar 22 966,2 km2 (co stanowiło ok. 6% ogólnej powierzchni II Rzeczpospolitej). Posiadało 87 gmin wiejskich. Na długości 170 km graniczyło od wschodu z ZSRR, od zachodu z województwem białostockim, od północy z wileńskim, a od południa z poleskim.
Miejscowości i ludność
Województwo nowogródzkie było jedynym w II Rzeczypospolitej, które nie posiadało żadnego miasta wydzielonego z powiatu, co świadczy o braku na tym terenie znaczniejszych ośrodków miejskich. Bardzo słabe zurbanizowanie tego województwa potwierdza istnienie tylko 10 miast niewydzielonych. Z większych miast należy wymienić: Lidę, Słonim, Nowogródek, Nieśwież, Kleck, Baranowicze, Lachowicze, Stolpce, Wołożyn.
Miasteczek było w województwie nowogródzkim siedemdziesiąt jeden. W skład gmin wiejskich województwa nowogródzkiego, oprócz miasteczek, wchodziły również: wsie, okolice szlacheckie, zaścianki, folwarki, kolonie, osady, osady fabryczne i młyńskie, leśniczówki, plebanie, stacje i przystanki kolejowe.
Województwo nowogródzkie należało do najmniej zaludnionych w Polsce, chociaż pod względem obszaru zajmowało 10 miejsce. Według danych drugiego spisu, mającego miejsce w 1931, województwo zamieszkiwało l 056 780 osób, czyli 3,3% ogółu ludności II Rzeczypospolitej.
Zabytkowe cmentarze na Kresach Wschodnich Drugiej Rzeczypospolitej: województwo nowogródzkie
Wydawnictwo DIG, Warszawa 2008
Wiadomości
akt ślubu Józefa Nowickiego z Tatianą Kulesza z m. Prużany obydwoje podaje że swiadkami byli Konstanty Rzepliński i Stefan Kaliniewicz. Czy można coś o nich dowieedzieć się więcej. Józef Nowicki był geodetą. Następnie mieszkał w 1936 roku w Werchach Kamień Koszyrski w Ukrainie. Tamże towarzyszył mu brat kawaler Kazimierz Nowicki. Czy przypadkiem Tenże Kazimierz Nowicki nie zawarł w tej parafii małżeństwa w latach 1937-1938 z Ireną Otto? W 1939 urodził mu syn Roman w Kozłowiczach, więcniedaleko.... > > >
Dzień dobry, poszukuje osób Józefa Bukrej ur. 1894 oraz Adam Antonik.
Mieszkali w Nieświeżu, na dworze Radziwiłłów ... > > >
Szukam wiadomości/informacji o moich przodkach. Mieszkali w Kulbakach parafia Białohruda. Nazwisko: Gryszel. Mój dziadek miał na imię Wacław, babcia: Jadwiga. Moja mama: Teresa. Może ktoś mi pomoże?... > > >
Szukam kontaktu do osób kojarzących folwark Stary Świerżeń i rodzinę Borysewiczów... > > >
Добрый день! Боровики - приход Субботникского костела, метрические книги сохранились. О деревне Боровики https://vk.com/wall-196959114_189... > > >
Pokaź Mała (Tatarska) wchodziła w skład majątku Lipniszki. O tym majątku Pani może przeczytać w książce Czesława Jankowskiego "Powiat Oszmiański". Nazwiska mieszkańców znajdują się w bajkach rewizyjnych, są one umieszczone na stronie familysearch org .
W 1921 roku było 25 domów, 127 mieszkańców. Mieszkańcy byli parafianami Kościoła Lipniskiego, ale występują również w księgach metrycznych Kościoła Trokielskiego
Pani może mi napisać a9166892166@gmail.com... > > >
Nazwiska:
Bublis, Brejwa, Misura, Onacko (Anacko), Piotrowski, Tarendź... > > >
Poszukuję informacji o właścicielach przedwojennych folwarku Zarój. Mieszkali w nim moi Dziadkowie Maria i Jan Murziczowie.... > > >
Dzień dobry, szukam informacji o rodzinie Silickich z rejonu Baranowicze/Lida/Rusiny.
Moja babcia Maria Dec z domu Piotrowska urodziła się w 14.10.1942r w Krzyżykach.
Zapis z metryk kościelnych: ,,Maria Piotrowska c. Bronisława i Marii z d. Silicka, ur. 14.10.1942 w Osadzie Krzyżyki, chrzest 1.09.1942 w Baranowiczach przez ks. Bronisława Wieliczko, chrzestni Feliks Silicki i Jadwiga Silicka 93/1942"
Jej mama, a moja prababcia to Maria Piotrowska z domu Silicka urodzona 14.02.1913 roku w Rusinach.
Rodzicami Marii byli Michał Silicki i Bronisława (nie znam Panieńskiego).
Nic również nie wiem na temat Feliksa i Jadwigi.
Gdyby miał pan ochotę się skontaktować: anitahaponik@gmail.com... > > >
2025-12-01 Andrei,Zhuk Czanowicze, wieś (powiat nieświeski)