Красны Бор - вёска ў Лагойскім раёне Мінскай вобласці Рэспублікі Беларусь.
Для гэтага населенага пункта на сайце Radzima.net ёсць наступныя даныя:
геаграфічныя каардынаты мясцовасці і размяшчэнне вёскі Красны Бор на падрабязнай старой мапе пачатку ХХ стагоддзя і сучасных мапах, а таксама на саталітарных здымках Google Maps - Google Мапы;
- адміністрацыйна-тэрытарыяльная прыналежнасць у складзе Расійскай імперыі (1900-я), БССР (1924-1926), Рэспублікі Беларусь (2017);
- імя ўладальніка і назва маёнтка, да якога належыла мясцовасць у сярэдзіне XIX стагоддзя;
Гэта інфармацыя даступна для зарэгістраваных удзельнікаў з Premium планам.
Пакінуць паведамленне
Паведамленні:
На тэрыторыі маёнтка Красны Бор выпадкова быў знойдзены адзін з найбольш славутых і цікавых скарбаў сярод тых, якія былі знойдзены на тэрыторыі Беларусі. Рэч ідзе аб не менш, як 5-ці парах багата арментаваных сярэбраных бляхах, 8-мі бронзавых бляхах з рознаколярнымі эмалямі і фрагментах сярэбраных абручоў.
Першыя ўпамінанні аб гэтым скарбе ёсць у працы Канстанціна Тышкевіча ,,О курганах в Литве и Западной Руси", дзе ён паведамляе, што ён валодае трымя дыядэмамі, якія знайшлі сяляне маёнтка Красны Бор.
Беларускі археолаг Л.Д.Побаль пасвяціў скарбу Краснага Бора спецыяльныя даследаванні. Ён у 70-я гады мінулага стагоддзя лічыў, што скарб з'яўляецца фрагментамі металічных паясоў. Вось як апісваюцца паясы ў кнізе ,,Памяць" Лагойскага раёна:
,,Кожны пояс складаўся з некалькі асобна зробленых частак, якія потым былі злучаны паміж сабой пры дапамозе бронзавых заклёпак. Асноўнымі часткамі пояса былі дзве даволі шырокія бляхі са звужанымі канцамі, да аднаго з якіх была прымацавана бронзавая бляшка з эмаллю. З другога боку да кожнай з бляшак быў прымацаваны спіральна выгнуты сярэбраны абруч. Трэццяя бляшка з эмаллю свабодна перасоўвалася па спіралі абруча, утрымліваючы два яго віткі на невялікай адлегласці адзін ад другога".
Л.Д.Побаль у выніку сваіх даследаванняў датуе Краснаборскі скарб 2-й чвэрцю 1-га тысячагоддзя н.э.
Зноў звернемся да кнігі ,,Памяць" Лагойскага раёна і вось, што там пішуць:
,,Майстар, які вырабіў паясы, быў высокакваліфіцыраваным спецыялістам. Ён дасканала валодаў рознымі тэхналагічнымі прыёмамі: коўкай, штампоўкай, ліццём, гравіроўкай і інш. Гэта быў не толькі выдатны ювелір, але і надзвычайна добры спецыяліст у эмальнай справе. Ён стварыў вырабы, якія па майстэрстве апрацоўкі і мастацкіх вартасцях можна аднесці да ліку лепшых еўрапейскіх узораў.
Чырвонаборскі скарб па сваім характары і мастацкіх якасцях -- з'ява ўнікальная. Дакладныя аналагі знойдзеным рэчам да гэтага часу нідзе больш не выяўлены. У мінулым яны мелі вялікую каштоўнасць, і валодашь імі мог багаты і знатны чалавек, правадыр рода або племені. Для штодзённага карыстання чырвонаборскія паясы былі занадта дарагімі, маглі пры такім ужыванні хутка зламацца, ды і насіць іх было нязручна. Іх апраналі толькі ў час плямённых урачыстасцей ці рэлігійных абрадаў"
Я лічу, што гэтыя сярэбраныя паясы маглі належыць легендарнаму Гіцуру, які правіў гаўтамі (старажытная назва готаў), прыблізна ў той жа час, як і датуецца выраб паясоў. Чаму я так сцвярджаю? Проста таму, што тут быў, у Святым (Красным) Боры культавы камплекс, а правіцель гаўтаў -- Гіцур быў яшчэ і Вялікім жрацом, які валодаў многімі тайнымі ведамі. Не трэба забываць, што ў шасці кіламетрах ад Краснага Бора знаходзіцца і вёска Айнаравічы, дзе праходзіць вадападзел і знаходзіцца месца, дзе вікінгі шмат стагоддзяў назад перацягвалі свае лодкі, адпраўляючыся на поўдзень, ва ўладанні грэкаў. Думаю, што і легендарны конунг Гіцур па сваіх уладаннях мог перамяшчацца не толька на кані, але і на лодках.
У 1962 і 1963 гадах Л,Д,Побаль праводзіў даследаванні ў ваколіцах былога маёнтка Красны Бор. Было знойдзена, метраў за 150-200 ад маёнтка, селішча плошчай каля 2-х гектараў. Там была знайдзена кераміка (гладкасценная і з расчосамі) і кераміка, якую рабілі на ганчарным крузе. На гэтым месцы знайшлі і гліняную трубку (сапло), якая патрэбна была пры выплаўцы жалеза ў домніцы.
Калі быць сумленным, то можна сказаць, што хаця і былі навукоўцы ў 1962 і 1963 гадах у Красным Боры, але нічога асоба каштоўнага і не знайшлі там. Я думаю, што асобага жадання знаходзіць што-небудзь і не было. У тыя гады было яшчэ шмат людзей, якія ведалі множства легендаў і маглі многае расказаць. Напэўна навукоўцы палічылі, што яны стаяць у сваім развіцці вышэй за жыхароў вёскі і тыя не захацелі супрацоўнічаць з гаражанамі. Я добра ведаю, што людзі ў тыя гады любілі расказваць легенды пра сваіх славутых продкаў, калі да іх адносіліся з павагай. Яны расказалі бы тады і пра Святы (Красны) Бор, дзе ў далёкія часы знаходзіліся ідалы. Шкада, але цяпер нікога ўжо не засталася з тых, хто ведаў легенды.
Пазней мы заглянем у далёкае мінулае, у тыя часы калі гаўтамі правіў легендарны конунг Гіцур, а гэта час, калі існавала самая вялікая імперыя -- імперыя остготаў, якую называлі Хрэйдготаланд (Рэйдготланд). адказаць
Асабіста для мяне пасяленне Красны Бор, у якім няма ніякага замка альбо яго руін, мае большае значэнне ў гістарычным плане чым некалькі гарадоў, такіх як Несвіж з яго замкам. Пасяленне Красны Бор напэўна адно з самых старажытных пасяленняў на тэрыторыі Беларусі. Больш чым паўтары тысячы гадоў назад яно ўваходзіла ў састаў культавага комплекса язычнікаў (шматбожцаў), старажытных гутаў (гаўтаў), першых готаў, якія пасяліліся на нашых землях і землях Скандынавіі, прыблізна ў ІV-V стагоддзі да новай эры. Старажытныя гаўты, як і ўсе готы -- гэта светлавалосыя, светлавокія індаеўрапейцы, агульныя продкі германцаў, славян і балтаў.
Чаму пасяленне назвалі ,,Красны Бор,,? Пачнём з таго, што ўстановім, які сэнс нясе назва ,,Красны Бор,,. Слова /Красны/, гэта значыць, што ён прыгожы, каштоўны, святы і няма тут аніякай "саўковай чырвонасці". Рэч ідзе аб лесе (боры), які лічылі святым, дзе знаходзіліся ідалы старажытных багоў. А пасяленне назвалі Красным Борам таму, што існавала павер'е, што нельга называць святое месца сапраўдным імем, каб чужыя богі, злыя богі, не даведаліся, дзе яно знаходзіцца. Тым больш, што ад пасялення да Святога Бора было менш кіламетра, калі ісці па грэблі цераз балота. Гэты Святы(Красны) Бор знаходзіўся, як бы на паўвостраве сярод балот, а ў тыя далёкія часы балота магло быць і мелкаводным возерам. Толькі з боку сучаснай вёскі Кузевічы можна было дайсці да гэтага Святога Бора, але праход для людзей з гэтага боку быў закрыты. У легендах гаварылася, што чалавек не мог тут прайсці таму, што яго не прапускалі змеі.
Як я ўжо гаварыў, то пасяленне ад Святога Бора аддзяляла балота, цераз якое працякала невялікая рака Чарніца (Чэрнеўка). Напэўна ёй далі такую назву ў гонар багіні Цёці, якую яшчэ называлі: Чарніца, Мамо, Макаш. Жрацоў, якія былі ў гэтым рэлігійным комплексе называць валхвамі не будзем таму, што гэта слова чужое для нас. Лепш падыйдуць назвы: друіды(ад слова дрэва), ведзьмакі(веды максімальныя), чарадзеі(чара, чаша з вадой). Чаму друіды? А таму, што на тэрыторыі сучаснай Беларусі ў тыя далёкія часы пражывалі кельты ракі і кімеры. Назва горада Ракаў аб гэтым напамінае. А рака Нёман названа ў гонар багіні кельтаў. Так, што калі вы будзеце глядзець фільм ,,Конан-варвар,, дзе ў галоўнай ролі Арнольд Шварценеггер (кімерыец Конан), то можаце ганарыцца тым, што каля двух тысяч гадоў назад на нашых землях былі такія воіны.
Зразумела, што такі культавы комплекс мог быць створаны толькі ў месцы, дзе мог знаходзіцца правадыр племя. У тыя далёкія часы нярэдка правадыр племя адначасова быў і жрацом. У Святым(Красным) Бары былі ўстаноўлены і ідалы багоў. У той час галоўным богам быў Одзін(Водзін) альбо Род. У кожнай мясцовасці адны і тыя ж багі мелі розныя імёны, альбо мелі некалькі імён. Пазней гэтых багоў на тэрыторыі сучаснай Беларусі называлі: Пярун, Вялес(Валос), Ярыла, Цёця, Жыжаль(Сімаргл). Былі і багі рангам ніжэй.
У легендах гаворыцца, што ў Святым(Красным) Бары былі ідалы ў асноўным з дрэва, а адзін быў з паўпразрыстага каменя, які валодаў вялікай сілай. Лічу, што такое можа быць і гэта не фантазіі, для гэтага ёсць навуковае абгрунтаванне. Гэты ідал жрацы схавалі, калі каталіцкія святары пачалі знішчаць ідалаў і іншыя святыні нашых продкаў у пачатку ХV стогоддзя, у час праўлення ў ВКЛ вялікага князя Вітаўта. Ён добра ведаў, што на Лагойшчыне знаходзіцца адзін з цэнтраў дахрысціянскай, шматбожнай рэлігіі і таму ў першую чаргу будуе на старажытным капішчы язычнікаў каля сяла Айна(Гайна), у Юрздыцы, адзін з першых касцёлаў. Зразумела, што адзін касцёл не мог знішчыць рэлігію шматбожнікаў, якая існавала яшчэ да з'яўлення хрысціянства, а таму князь Вітаўт аддае землі маёнтка Корань, як і землі Ганявіч капітулу касцёла св. Станіслава. Канонікі капітула былі зацікаўлены ў тым, каб расшырыць свае ўладанні і таму вялі актыўную барацьбу з язычнікамі.
Вось так я бачу падзеі, якія адбыліся многія сотні гадоў назад. Зразумела, што таго Святога(Краснага) Бора даўно няма. Няма і ідалаў. Толькі на старой польскай карце можна ўбачыць паўвостраў сярод балот, іх асушылі ў 60-х гадах мінулага стагоддзя. Аб тым, што на гэтым паўвостраве калісці былі ідалы напамінаюць назвы: фальварк Ідаліна, вёска Ідаліна. Праўда і іх даўно няма: фальварк Ідаліна разбурылі ў час калектывізацыі, а вёску Ідаліна спалілі карнікі ў гады вайны.
Пазней пагаворым і аб унікальных знаходках навукоўцаў у Красным Боры. адказаць